Over A.R. Penck

A.R. Penck was beeldhouwer, kunstschilder, graficus en jazzdrummer. Zijn echte naam was Ralf Winkler; hij gebruikte ook andere pseudoniemen. Twee jaar volgde hij tekenles en zette zijn opleiding voort als leerling-tekenaar bij het Oost-Duitse reclamebureau DEWAG.

Daarna (1956) meldde hij zich vier keer tevergeefs aan bij twee kunstopleidingen in Oost-Berlijn. Men vond zijn talent tekort schieten; zelf meende hij op politieke gronden te zijn afgewezen. Hij werkte als stoker, nachtwaker, briefbesteller en kleinkunstenaar.

In 1966 werd Winkler kandidaat-lid van de Verein bildender Künstler, onder het pseudoniem A.R. Penck, naar de geomorfoloog Albrecht Penck. Gaandeweg kreeg hij meer en meer problemen met de Stasi (Staatsveiligheidsdienst) van de DDR. Zijn schilderijen werden in beslag genomen en zijn lidmaatschap van de kunstenaarsbond werd afgewezen.

Penck sloot zich in 1971 aan bij de kunstenaarsgroep Lücke. Vijf jaar later ontmoette hij zijn West-Duitse collega Jörg Immendorff, met wie hij ging samenwerken en later met Baselitz en Lüpertz De Nieuwe Wilden zou vormen.

Inbraak in zijn atelier met diefstal en vernieling van zijn kunstwerken maakte zijn vertrek uit de DDR in 1980 onontkoombaar. De jaren 80 brachten hem internationale bekendheid, de kunstprijs van de stad Aken en een hoogleraarschap aan de Kunstakademie Düsseldorf.

Zijn werk baseerde Penck op pictogrammen, graffiti, primitieve voorstellingen van menselijke figuren en totemachtige vormen. Hij gebruikte alledaagse materialen als hout, flessen, kartonnen dozen, blikjes, afplakband, draad en aluminiumfolie. De beelden zijn vaak ruw geschilderde assemblages.

Köln-Antidom, Pencks enorme bronzen beeld dat op het punt van omvallen lijkt te staan, is een directe verwijzing naar de gebombardeerde Keulse Dom. Het beeld was in 2013 op ARTZUID te zien. Twee jaar later waren Ich-Selbstbewusstsein, Pencks beeld uit 1987, en Future of the Soldiers, ontstaan in hetzelfde jaar, te zien tijdens ARTZUID 2015.

A.R. Penck overleed in 2017.