Over Panamarenko

Panamarenko was beeldhouwer; het pseudoniem van Henri Van Herwegen – het is een samentrekking van Pan American Airlines and Company. Hij wordt beschouwd als een van de voornaamste Belgische kunstenaars van de tweede helft van de 20^e eeuw. Hij maakte veel assemblages die te maken hebben met vliegen.

Als kind raakte hij vertrouwd met ruimtelijke constructies en techniek; zijn vader was elektro-ingenieur en zijn grootvader architect. Panamarenko studeerde van 1955 tot 1960 aan de Antwerpse Academie en had daar in 1963 zijn eerste expositie. Niet veel later organiseerde hij er samen met Hugo Heyrman, Bernd Lohaus en anderen happenings in de publieke ruimte.

Enige tijd leunde hij tegen pop art aan en raakte in de ban van vliegen op eigen kracht en vliegtuigen. Zo ontstonden schaalmodellen in verrassende vormen van denkbeeldige vliegtuigen, ballonnen en helikopters. De vraag of deze echt kunnen vliegen is een deel van de mysterie en aantrekkingskracht. Feitelijk zijn het varianten van de mythologische figuur Icarus.

Ook prehistorische vogels, zoals de Archaepterix (‘intelligente kip’) uit 1990, en duikboten (Pahama Novaya Zemblaya, 1996) maakte Panamarenko. Hij brak internationaal door en had verschillende solotentoonstellingen. In 2002 opende hij zijn nieuwe atelier, de Antwerpse Luchtschipbouw. Drie jaar later trok hij zich terug als actief kunstenaar.

De eerste editie van ARTZUID (2009) toonde Panamarenko’s beeld Brazil, een immense bronzen sculptuur van een manfiguur die een aanloop neemt voor een luchtsprong. OP ARTZUID 2023 is het de beurt aan Batopillo, de droom om als mens te vliegen.

Hij schonk zijn vroegere woning en atelier aan het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen. Naar de wens van Panamarenko werd op het huis een helikopterplatform geïnstalleerd. Niet met de bedoeling dat er echt heli’s op zouden landen, maar een kleine zou er wel op passen.

Panamarenko overleed in 2019.